စကား​ေျပကဗ်ာဆိုတာ(ဆရာ​ေဇာ္​​ေဇာ္​ထြန္​း)

Zaw Zaw Htun
23 hrs · Edited ·
More options
စကားေျပကဗ်ာ ဘာလဲ

စကားေျပကဗ်ာဆိုတာ ကဗ်ာကို စကားေျပပံုစံအတုိင္း တည္ေဆာက္တာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဝီကီအဘိဓါန္ရဲ႕ အလိုအရ ေတာ့ ကာရံပိုဒ္ခြဲမ်ားအစား စကားေျပပံုစံကိုသံုး၍ တည္ေဆာက္ျခင္းျဖစ္ျပီး ကဗ်ာရဲ႕ အရည္အေသြးျမင့္ ဂုဏ္သိကၡာေတြျဖစ္တဲ႔ ျမင့္မားတဲ႔စိတ္ကူးစိတ္သန္းနဲ႔ စိတ္လႈပ္ရွား သက္ဝင္မႈေေတြ ပါဝင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စကားေျပကဗ်ာဆိုတာကလည္း ကဗ်ာကို တည္ေဆာက္သလိုပဲ ဘာသာစကားကို ျမင့္မားတဲ႔စြမ္းရည္နဲ႔ အာရံုစိုက္ျခင္း (emphasize its heightened attention to language)နွင့္ တင္စားခ်က္မ်ား အသံုးျပဳျခင္း (use of metaphor) တို႔လည္း အဓိကေနရာက ပါဝင္ျပန္တယ္။

စကားေျပရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာ

ဒါ့အျပင္ စကားေျပရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာႏွစ္ရပ္လို႔ ဆိုရမယ့္
၁။ ဇာတ္ေၾကာင္းေျပာသေဘာဖြဲ႔စည္းမႈ (prose’s association with narrative)
၂။အမွန္တရားရဲ႕ေဖၚျပႏိုင္မႈဦးတည္ခ်က္အားေမွ်ာ္လင့္ျခင္း (the expectation of an objective presentation of truth) တို႔လည္း ပါဝင္ျပန္တယ္။

စိန္ေခၚျခင္း

သူတို႔ဆီမွာလည္း နာမည္ေက်ာ္ ေဝဖန္ေရးဆရာေတြျဖစ္တဲ႔ ေဂ်ာ္နသန္မြန္ရိုး(Jonathan Monroe)နဲ႔ အက္(စ္)မာဖီ (Margueritte S.Murphy) တို႔က စကားေျပကဗ်ာ ဟာကဗ်ာရဲ႕ ဝိေသသနေတြကို လိုက္နာရမယ့္အစား စာေပသေဘာတရား အစဥ္အလာေတြကို စိန္ေခၚျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ စြပ္စြဲတာေတြ ရွိခဲ႔ပါတယ္။

Zaw Zaw Htun
23 hrs ·
More options
စကားေျပကဗ်ာဘာလဲ (၂)

အဆံုးမဲ႕အစျပဳျခင္း(The Endless Beginning)

အေနာက္တိုင္း စကားေျပကဗ်ာဟာ ၁၉ရာစု ျပင္သစ္ရိုးရာစာေၾကာင္းကာရံ(Line in Verse)ကို ဆန္႕က်င္ျခင္း အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ ေပၚေပါက္လာရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အက္လက္ဇန္ဒရိုင္းကဗ်ာ(Alexandrine poetry)ကအစျပဳလို႔ အလိြဳင္ဆီယပ္ဘာထရန္(Aloysius Bertrand) (Louis-Jacques-Napoléon “Aloysius” Bertrand (20 April 1807 – 29 April 1841) ဆီကို ကူးစက္တယ္။

အဲဒီေနာက္မွာ စကားေျပကဗ်ာရဲ႕ဖခင္လို႔ အေမရိကန္ကဗ်ာအကယ္ဒမီဆိုဒ္က တင္စားတဲ႔ ေဘာ္ဒလဲယား(Charles Baudelaire)ဟာ စကားေျပကဗ်ာကို ပိုမိုသိသာေအာင္ လက္စြမ္းျပခဲ႔ ျပီးအာသာရင္းဘိုး(Arthur Rimbaud)တို႔၊ မာလာေမ(Stephane Mallarme’)တို႔ဆီ ေရာက္သြားတယ္။ အဲဒီေနာက္ မဆံုးႏိုင္တဲ႔ စာရင္းေတြထဲမွာ ဂက္စပတ္ဒီလာႏု (Gaspard de la Nuit)၊ ပါရစ္စပရင္း (Paris Spleen)တို႔အထိ ပါဝင္ၾကတယ္။ ၂၀ရာစုရဲ႕ ျပင္သစ္စကားေျပကဗ်ာဆရာၾကီးေတြ စာရင္းမွာေတာ့ မက္(ဆ)ဂ်က္ေကာ့၊ ဟန္နရီမစ္ေအာ့(Henri Michaux)နဲ႔ ဖရင္႔စစ္ပြန္(Francis Ponge)တို႔ ထင္ရွားတယ္။ အဂၤလိပ္စာ ေပေလာကမွာေတာ့ ၁၉ရာစုအေျပာင္းလဲလႈပ္ရွားမႈအေနနဲ႔ ေအာ္စကာဝိုင္း(Oscar Wilde)မွာ အထင္အရွား အသံုးျပဳလာတာ ေတြ႕ရတယ္။
ေမာ္ဒန္ကဗ်ာဆရာၾကီး တီအက္စ္အဲလီေယာ့(T.S.Eliot)ဟာ စကားေျပကဗ်ာကို ဆန္႔က်င္ခဲ႔သူအျဖစ္ ထင္ရွား တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူဟာ တစ္ခါႏွစ္ခါေလာက္ေတာ့ စမ္းၾကည္႔ခဲ႔ဖူးတာေပါ့။ ေဝဖန္သူေတြကေတာ့ ဆရာၾကီးရဲ႕ အမွာစာအေရးအသားျဖစ္တဲ႔ ဒီဂ်ဳနဘာနီ(Djuna Barnes)အတြက္ေရးတုန္းက စကားေျပကဗ်ာနဲ႔ ဆင္တူတဲ႔ အေရးကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

အေမရိကန္စကားေျပကဗ်ာ

ထင္ရွားတဲ႔ ေမာ္ဒန္ဆရာၾကီးေတြထဲက ဆရာမၾကီးဂါထရုစတိုင္း(Gertrude Stein)နဲ႔ ဝတၳဳတိုမွာ ဆရာတစ္ဆူ ျဖစ္တဲ႔ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္(Sherwood Anderson)တို႔ဟာ အေမရိကန္ စကားေျပကဗ်ာေလာကမွာ လမ္းေဖာက္သူေတြအျဖစ္ ထင္ရွားတယ္။ ဒါေတြကိုေရးသား ေဖၚျပတာ ကြ်န္ေတာ့္မွာ အေၾကာင္းရွိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ စကားေျပကဗ်ာမ်ိဳး ေရးသားေနတဲ႔ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးဆိုရင္ေတာ့ တီအက္စ္အဲလီးေယာ့ကို ကိုးကားလို႔မရနိုင္ဘူးဆိုတာ သိသင့္တယ္။ ေနာက္ျပီး ဘယ္ကဗ်ာဆရာေတြကေတာ့ ဒီလိုဟန္မိ်ဳးေရးတယ္ ဆိုတာ သိသင့္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္မွာ စာအုပ္ဆိုင္ၾကီး တစ္ဆိုင္ကို ေရာက္သြားခဲ႔ျပီဆိုရင္ ခင္ဗ်ားအရင္ဆံုး ရွာေဖြရမယ့္ စာေရးဆရာေတြ ခင္ဗ်ားႏႈတ္ဖ်ားမွာ အဆင္သင့္ရွိေနဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။

တစ္ခ်ိန္က ကြ်န္ေတာ္ဟာ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္ကိုမသိလို႔ သူ႔ရဲ.နာမည္ၾကီး ”ဓမၼသတ္အသစ္”ANewTestament(1927)" ကို မဝယ္ျဖစ္ပါဘူး။ ခုေတာ့ အဲဒီစာအုပ္ဆိုင္မွာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္ဟာ သူ႔ရဲ႕အေရးအသားေတြကို ”စကားေျပကဗ်ာ”လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္တာ သူသိပ္နွစ္ျမိဳ႕ပံု မေပၚခဲ႔ဘူး။ သူ႔ရဲ႕စာသားေတြဟာ စိတ္ကူးယဥ္ ဝတၳဳတိုမ်ား(Short Fictions)လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ သူ႔အေရးအသားေတြကို လွ်ပ္တျပတ္ဝတၳဳတို (Flash Fictions)လို႔ စာေပအသိုင္းအဝိုင္းက ေခါင္းစဥ္တပ္ခဲ႔တယ္။

Prose poetry and Flash Fiction
ဒီေတာ့စကားေျပကဗ်ာ (Prose Poetry) ႏွင့္ လွ်ပ္တျပတ္ဝတၳဳတို(Flash Fiction)တို႔ ဘာကြာလဲလို႔ ေမးလာရင္ အြန္လိုင္းအဘိဓါန္ေတြက ခင္ဗ်ားကို ႏွစ္ခုေသာ အေျဖကိုေပးပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့
၁။ သိပ္ပါးတဲ႔အလႊာ (very thin)
၂။တူလုနီးပါး (Almost the same) (Almost indiscernible) ပါပဲ။
Share

စကားေျပကဗ်ာဘာလဲ (၃)

စကားေျပဆိုတာ
စကားေျပဆိုတာကို သူတို႔အဓိပၸါယ္ျပန္ထားသေလာက္ ေျပာၾကည္႔ပါ့မယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ အာေဘာ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္ရွင္းျပဖို႔လိုသလဲလို႔ ေမးေကာင္းေမးႏိုင္ပါတယ္။ စကားေျပေရးဟန္နဲ႔ ကဗ်ာေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရးလာၾကေတာ့ ေရးတဲ႔လူေတြအတြက္ အခ်က္အလက္ရလို႔ရျငား ဝိုင္းရွာေပးတဲ႔ သေဘာပါပဲ။ တခိ်ဳ႕က ဒီိလိုရွည္လ်ားတဲ႔ စကားေျပေရးဟန္ဟာ အယ္(လ္)ပီရဲ႕ဟန္လို႔ ထင္ေကာင္းထင္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီလိုဆိုရင္ ေတာ့ ျငင္းစရာမရွိပါဘူး။ အယ္(လ္)ပီဆရာႀကီးေတြျဖစ္တဲ႔ ႐ြန္ဆီလီမန္တို႔၊ ဆူဆန္ဟိုးတို႔၊ ခ်ားလ္ဘန္းစတိန္းတို႔ေတြ ဟာ သူတို႔ကဗ်ာ ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားကို ဒီလိုစကားေျပေရးဟန္ေတြနဲ႔ ေရးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားေျပေရးဟန္ ဟာ အယ္(လ္)ပီရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာတစ္ရပ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ProsePoetry ဟာ လြန္ခဲ႕တဲ႔ႏွစ္ေပါင္း အေတာ္ၾကာၾကာ ကတည္းက ရွိႏွင့္ေနတဲ႔ အေရးအသားျဖစ္ေၾကာင္း ေရွ႕မွာေရးၿပီးခဲ႔ၿပီ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စကားေျပအားလံုးဟာ အယ္(လ္)ပီေရးသူမ်ား မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အယ္(လ္)ပီသမား အေတာ္မ်ားမ်ားကိုေတာ့ စကားေျပကဗ်ာေရးသူ အမိ်ဳးအစားထဲမွာ ထည္႔လို႔ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အဘိဓါန္ရဲ႕ ProsePoetryWriters စာရင္းထဲမွာ အယ္(လ္)ပီသမား အေတာ္မ်ားမ်ားပါတယ္။ ဆီလီမန္(Ron Silliman)ရဲ႕ ပန္းေဒသနာ(Flower Sermon)ကိုၾကည္႔ရင္ စကားေျပကဗ်ာ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ေရာဘတ္ဂ်င္းနယား (Robert Giniree)ရဲ႕ ေပါ့ပါးကဗ်ာ(Find and Dust)ေတြဟာလည္း စကားေျပနဲ႔ လံုးလံုးဆန္႕က်င္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ FNDေတြ အတြက္ အေနာက္က တစ္ေယာက္က သီးသန္႔ လိုက္ရွင္းေပးရတဲ႔ အေနအထားေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုစကားေျပ ေရးဟန္ကဗ်ာေတြဟာ ကဗ်ာမဖတ္ခ်င္တဲ႔လူေတြကို ဆြဲေဆာင္ဖို႔ ျဖစ္လာတယ္။ ကဲက်ဳပ္တို႔ရဲ႕ခြက္ဟာ ေရတစ္ဝက္ျဖည္႔ထားတဲ႔ခြက္ပါ။ တစ္ဝက္ေလ်ာ့သြားတဲ႔ ခြက္မဟုတ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ကဗ်ာရဲ႕နိဂံုးလို႔ ဆိုခ်င္ျပန္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ သေဘာမတူပါဘူး။ စကားေျပဟန္ေၾကာင့္ ဒါမွမဟုတ္ ေရးဟန္တစ္ခုခုေၾကာင့္ ကဗ်ာဟာ ႐ုပ္ဖ်က္ျပီး ခင္ဗ်ားဆီကို အလည္လာပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာက ဘယ္ေတာ့မွ မေသဘူး။
ေသခ်ာတာတခုကစကားေျပကဗ်ာဟာ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာရဲ႕အသြင္ကြဲတမ်ိဳးျဖစ္ျပီးေမာ္ဒန္အုပ္စုရဲ႕တင္သြင္းမႈတခုသာျဖစ္ပါတယ္။
စကားေျပဆိုသည္မွာ လူအမ်ားက ကဗ်ာ၊ ဇာတ္လမ္းမ်ား၊ စာအုပ္ထဲတို႔တြင္ ေရးသားေနၾကေသာ မူလအေရးအသားပင္ ျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေန႔တဓူဝေရးေနတဲ႔ အေရးအသားဟာ စကားေျပပဲတဲ႔။ ”Prose”ဆိုတဲ႔ ေဝါဟာရက လက္တင္စကား "Prosa" ကေနလာျပီး အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ”ေရွ႕သို႔ေျဖာင့္တန္းျခင္း” ”Straightforward”ပါ။ အဓိကႏွစ္မ်ိဳးကေတာ့ ေရွ႕မွာေရးခဲ႔သလို ဇာတ္ေၾကာင္းေျပာပံုစံ(Narrative)နဲ႔ Expository Text (ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈေဖၚျပခ်က္မ်ား ပါဝင္မႈ) အမ်ိဳးအစားပါပဲ။ ေနာက္ထပ္ေပးတဲ႔ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ အေတာ္ေလး ရွင္းပါတယ္။ ေမးတဲ႔သူကေတာ့ ကဗ်ာနဲ႔ စကားေျပဘာကြာသလဲတဲ႔။ ”What is the difference between Prose and Poetry”တဲ႔။ စကားေျပဆိုတာကဗ်ာရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားျဖင့္ မဖြဲ႔စည္းေသာ၊ အျခားတစ္နည္းဆိုေသာ္ စကားလံုးမ်ားကို စာပိုဒ္အေနနဲ႔ဖြဲ႔ စည္းထားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ မူရင္းအေရးကေတာ့ Prose is not confined to poetic measures and is usually grouped into paragraphs.Prose lacks a specific rhythm or the rhymes that can be found in poetry။ စကားေျပမွာေတာ့ကဗ်ာမွာေတြ႕နုိင္တဲ႔ ရိုင္း(မ)နဲ႕ ရစ္သမ္ အတိအက် မပါဝင္ပါဘူး ဆိုတယ္။ ဒီေနရာမွာ”Lack” လို႔သံုးထားလို႕ ပါခ်င္လည္းပါမယ့္ေပါ့။

မပါဝင္တာ၊ ရွာမေတြ႕နိုင္တာ၊ မရွိတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာမွာ ဘာေၾကာင့္ဒီေမးခြန္းကို ေမးရသလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားရမယ္။ ဒီအေမးဟာ အဓိပၸါယ္မတူ၊ အခု ကြ်န္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက စကားေျပကဗ်ာအေၾကာင္းပဲ။ ျပင္သစ္ေတြစခဲ႔တဲ႔ ဒီစကားေျပကဗ်ာကို အေမရိကန္မွာတင္မကပဲ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေရးၾကတာပဲ။ စပိန္မွာေတ့ာ ေအာတာဗြီအိုပက္(ဆ)(Octayio Paz)က သူတို႔အေခၚ"Aguila o Sol" တဲ႔။ အဂၤလိပ္ေတြက အဲဒါကို"Eagle or Sun" လို႔ အဓိပၸါယ္ျပန္ေပးတယ္။ အဲဒါဝတၳဳနာမည္ပဲ။
စပိန္ကဗ်ာဆရာ အိန္ဂ်ယ္ခရီစပို(Angle Crespo (1926.95)နဲ႔ Giannina Braschi)တို႔ ဒီအေရးအသားမိ်ဳးေရးတယ္။၁၉၈၈မွာ ထြက္တဲ႔(Empire of Dream,1988)ကေတာ့ စပိန္ပို႕စ္ေမာ္ဒန္ဆရာႀကီး ဘရာစခ်ီ(Giannina Braschi)ရဲ႕ အေကာင္းဆံုး စကားေျပကဗ်ာတဲ႔။ ဂ်ပန္ေတြကလည္း ဘာသာျပန္သူ ဒင္းနစ္ကင္း(Dennis Keene)ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ဂ်ပန္စကားေျပကဗ်ာဆရာေျခာက္ဦးရဲ႕ အေရးအသားေတြကိုစုျပီး ”ေခတ္ေပၚဂ်ပန္စကားေျပကဗ်ာ” The Modem Japanese Prose Poem ဆိုျပီးထုတ္တယ္။ ႐ု႐ွေတြကေတာ့ ဘယ္ကတည္းက စေရးတယ္ မသိဘူး။ အန္ဒေရဝါနာ(Adrian Wanner)တို႔ဘာသာျပန္တဲ့ ”စကားေျပကဗ်ာမွဇာတ္လမ္းမဲ႔သို႔” (From the Prose Poem to the Anti-Story) ထြက္လာေတာ့ အေတာ္ေလးရုတ္ ႐ုတ္႐ုတ္သဲသဲ ျဖစ္ခဲ႔တယ္ဆိုပဲ။ ဂိုေဂါ(Gogol)ရဲ႕ ဝိဥာဥ္ေသမ်ား(Dead Souls) ကေတာ့ အပ်ံစားစကားေျပကဗ်ာ လို႔ ေျပာၾကတယ္။

ေနာက္ဆံုးေတာ့ ခင္ဗ်ားဟာ ေရးခ်င္တာကိုကဗ်ာစာေၾကာင္းျဖတ္မွတ္ မ်ားမပါပဲ ခ်ေရးပါ။ အားလံုးကို စာပိုဒ္တစ္ပိုဒ္ထဲကိုသြင္း ဒါမွမဟုတ္ စာမ်က္ႏွာ တစ္ခုလံုး စာသားေတြ အျပည္႔ေရးပါ။ ၿပီးရင္ ေခါင္းစဥ္တပ္”Prose Poem” ဒါပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ္ ေျပာခ်င္တာကေတာ ့ခင္ဗ်ားရဲ႕စာမွာ အႏုပညာေတ့ာပါ, ပါေစေပါ့ဗ်ာ။

Posted via Blogaway