နီယို​ေမာ္​ဒန္​

#နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာ ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံကထုတ္လုပ္တယ္ (ေအာင္ရင္ၿငိမ္း )

ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ အသိအျမင္ အေျပာင္းအလဲ

                    ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြဟာ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရ အုပ္စုိးမင္းမူေနတဲ့ အေမွာင္ေခတ္ကာလအတြင္းမွာေတာင္ ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္ေအာင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ၾကဳိးပမ္းအားထုတ္ႏုိင္ခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

                    အေမွာင္ေခတ္ကာလအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးအဆင့္အတန္းေတြ ေမွာင္မုိက္နိမ့္က်ခဲ့ေပမဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ အႏုပညာနဲ႔ ေခတ္စနစ္အေပၚ အသိအျမင္ေတြကုိ မ်က္လုံးဖြင့္ထားႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစုိးရ အားေပးေထာက္ခံတဲ့ ဆုိရွယ္လစ္သရုပ္မွန္ စာေပအႏုပညာ အယူအဆေတြနဲ႔ စာေပစိစစ္ေရးရဲ့ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈေတြကုိ ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ျပီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈဟာ ပုံမွန္ ေရြ႕လ်ားစီးဆင္းႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

                    အႏုပညာလက္ရာေတြရဲ့ အျပင္ပန္း ပုံသ႑ာန္နဲ႔ အတြင္းသား အေၾကာင္းအရာကုိ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ေခတ္စနစ္ရဲ့ အရိပ္ၾသဇာ လႊမ္းမုိးသက္ေရာက္ျပီး အဲဒါေတြက အႏုပညာ လမ္းေၾကာင္း အေျပာင္းအလဲကုိ ဆုံးျဖတ္ျပဌာန္းတယ္ဆုိတဲ့ အစဥ္အလာ ေတြးေခၚယူဆခဲ့ၾကတဲ့ အသိအျမင္ေတြ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြဟာ အဲဒီ အစဥ္အလာ အယူအဆကုိ ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ႏုိင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

                    စစ္အစုိးရက ၂၀၀၈ ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကုိ ျပဌာန္းျပီး ၂၀၁၀ ပါတီစုံ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြ မလုပ္ခင္ ၂၀၀၅-၂၀၀၇ ၀န္းက်င္ကတည္းက ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈဟာ ပင္မေရစီးေ ခတ္ေပၚကဗ်ာကုိ ဆန္႔က်င္ေဖာက္ထြက္ျပီး အေမရိကန္ ဘာသာစကား ကဗ်ာ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္၊ စမ္းသပ္ကဗ်ာ၊ စကားေျပကဗ်ာ စသျဖင့္ ကဗ်ာလမ္းေၾကာင္းသစ္ေတြဆီ ဦးတည္ေရြ႔လ်ားဖုိ႔ ကဗ်ာအယူအဆေရးရာ အသိအျမင္ အသစ္ေတြ၊ ပဋိပကၡ အသစ္ေတြနဲ႔ လႈပ္ရွား သက္၀င္ေနခဲ့ပါတယ္။

                    ေခတ္ေပၚကဗ်ာအလြန္ ေခတ္ျပဳိင္ ျမန္မာကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈအသစ္ဟာ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြရဲ့ ၾသဇာရုိက္ခတ္မႈေၾကာင့္ အစဥ္အလာအတုိင္း ျဖစ္ေပၚလာတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြထက္ အခ်ိန္ကာလ ( ၅) ႏွစ္ေလာက္ေစာျပီး ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာပါ။ ကဗ်ာဆရာေတြ အေနနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ အသစ္တစ္ခုဆီ ေျပာင္းလဲေရြ႔လ်ားဖုိ႔ အတြက္ အသိအျမင္ ေနာက္က်ေလ့ မရွိ၊ အေျပာင္းအလဲအတြက္ လုိအပ္တဲ့ အသိအျမင္ကုိ ေစာေစာစီးစီး ရေလ့ ရွိတယ္လို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

                    ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ အလြန္ ဒီမုိကေရစီ အရပ္သား အစိုးရ ေပၚထြက္လာျပီး ျမန္မာႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္း ပြင့္လင္းလႈပ္ရွားလာတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ၂၀၀၇-၂၀၀၈ အတြင္းက ထိပ္တုိက္ျပသနာ ျဖစ္ခဲ့ၾကတဲ့ အေမရိကန္ ဘာသာစကားကဗ်ာနဲ႔ နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈတုိ႔ရဲ့ ကဗ်ာအယူအဆေရးရာ ျပသနာေတြဟာ ျပန္လည္ျငိမ္သက္ျပီး သူ႔လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ သူ၊ သူ႔အုပ္စုနဲ႔ သူ ကြၤဲျပားျခားနားစြာ သီးျခားရပ္တည္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနကုိ ေရာက္ရွိေနခဲ့ၾကပါျပီ။

ေခတ္ျပဳိင္ ျမန္မာကဗ်ာမ်ား

                   ၂၀၁၂ အတြင္းမွာေတာ့ ေခတ္ျပဳိင္ျမန္မာကဗ်ာ ယဥ္ေက်းမႈရဲ့ ေရွ႔တန္းမ်က္ႏွာစာမွာ ေနရာယူထားႏုိင္တဲ့ ဘာသာစကားကဗ်ာ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားေတြ အျပင္ အြန္လိုင္းက ေနာက္ဆုံးမ်ဳိးဆက္သစ္ လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ Flarf Poetry , Digital Poetry စတဲ့ နည္းပညာ အေျခခံ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ေတြလည္း ေပၚထြက္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

                    အြန္လိုင္း PEN SKOOL အဖြဲ႔က လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြ ေရးဖြဲ႔ၾကတဲ့ Flarf Poetry ကဗ်ာအေၾကာင္းေတြကုိ ဆရာသစၥာနီနဲ႔ ကုိေဇယ်ာလင္းတုိ႔ မိတ္ဆက္ေဆာင္းပါးေတြ ေရးခဲ့ၾကပါတယ္။ Digital Poetry အေၾကာင္းကို ေတာ့ အြန္လိုင္းကဗ်ာဆရာ ဟံလင္းက သူ႔ facebook မွာ စာတမ္းငယ္တခ်ဳိ႔ေရးျပီး မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။

                   ၂၀၁၀ ခုႏွစ္အလြန္ ေခတ္ျပဳိင္ ျမန္မာကဗ်ာ အခင္းအက်င္းမွာ " ေခတ္ျပဳိင္ ကဗ်ာ " ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သေဘာထားအျမင္ ကြဲလြဲမႈ တခ်ဳိ႕ ရွိေနၾကတာကုိလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။

                    ကၽြန္ေတာ္ အပါအ၀င္ တခ်ဳိ႕ကဗ်ာဆရာ ေတြက " ေခတ္ျပဳိင္ ကဗ်ာ " ဆုိတဲ့ စကားရပ္ နယ္ပယ္အတြင္းမွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာလြန္ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ေတြ ျဖစ္တဲ့
ဘာသာစကား ကဗ်ာ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္၊ စမ္းသပ္ကဗ်ာ၊ စကားေျပကဗ်ာ၊ Flarf & Digital Poetry ေတြ ပါ၀င္တယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။ ေခတ္ျပဳိင္ကဗ်ာဆုိတာ ဘာသာစကားကဗ်ာ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္ စသျဖင့္တုိ႔လုိ သီးျခားကဗ်ာအမ်ဳိးအစား တစ္ခု မဟုတ္ဘဲ ေခတ္ေပၚကဗ်ာလြန္ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ေတြကုိ ေယဘုယ်သေဘာ ျခဳံငုံေခၚေ၀ၚတဲ့ ကဗ်ာပညာရပ္ဆုိင္ရာ ေ၀ါဟာရတစ္ခုလုိ႔ပဲ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

                    တခ်ဳိ႔ကဗ်ာဆရာေတြကေတာ့ " ေခတ္ျပဳိင္ကဗ်ာ " ကုိ သီးျခားကဗ်ာအမ်ဳိးအစားသစ္ အျဖစ္ ယူဆၾကသလို ဘာသာစကားကဗ်ာ၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္နဲ႔ အျခား ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အက်ဳံး၀င္တဲ့ ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားေတြကသာ " ေခတ္ျပဳိင္ " ျဖစ္ျပီး တျခားကဗ်ာ ( အထူးသျဖင့္ နီယုိေမာ္ဒန္ ) ေတြက " ေခတ္ျပဳိင္ " မျဖစ္ဘူးလို႔ မ်က္လုံးစုံမွိတ္၊ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း ျငင္းဆန္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ အယူအဆ ရွိသူ ကဗ်ာဆရာေတြက " ေခတ္ျပဳိင္ ကဗ်ာ " ဟာ ဘာသာစကားကဗ်ာ၊ နီယုိေမာ္ဒန္၊ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္ စတဲ့ ကဗ်ာေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ေနာက္ခံအယူအဆရွိတဲ့ သီးျခားကဗ်ာအမ်ဳိးအစားတစ္ခု ျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ ကဗ်ာေနာက္ခံအယူအဆ၊ ကဗ်ာတကၠနစ္နဲ႔ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ အရေရာ ကဗ်ာအႏုပညာ အရပါ လက္ေတြ႔သက္ေသ မျပႏုိင္တဲ့ အျပင္ နီယုိေမာ္ဒန္ဟာ ဘာေၾကာင့္ ဘယ္လုိ " ေခတ္ျပဳိင္ " မျဖစ္ဘူးဆုိတာကုိ အခ်က္အလက္ အခုိင္အလုံနဲ႔ အေၾကာင္းအက်ဳိးျပ ဆန္႔က်င္ ျငင္းဆန္ႏုိင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။

ျမန္မာႏုိင္ငံက နီယုိေမာ္ဒန္

                  နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာလမ္းေၾကာင္းဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္အတြင္း ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ရန္ကုန္ အေျခစုိက္ ကဗ်ာဆရာတခ်ဳိ႕ ( ပုိင္၊ တုိးေႏွာင္မုိး၊ ၀ုိင္ခ်ဳိ၊ ေကမ်ဳိးျငိမ္း၊ စုိးမင္းေအာင္၊ ဘုန္းေနသြန္း စသျဖင့္ ) ရဲ့ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္ စကား၀ုိင္းေတြမွာ စတင္ ျမစ္ဖ်ားခံခဲ့ျပီး ၂၀၀၇ မတ္လ ၂၁ ရက္ ကမၻာ႔ကဗ်ာေန႔မွာ " ျမန္မာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာသစ္ ေၾကညာစာတမ္း - ၂၀၀၇ " ဆုိျပီး တရား၀င္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။

                  အဲဒိ အခ်ိန္တုန္းက နီယုိေမာ္ဒန္ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရအေပၚ ျပသနာရွာခဲ့ၾကသူေတြ ရွိသလို နီယုိေမာ္ဒန္ ေၾကညာစာတမ္းအေပၚ လက္ခံၾကဳိဆုိသူ၊ ေ၀ဖန္ကန္႔ကြက္သူေတြလည္း ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆရာ သစၥာနီနဲ႔ ပ်ဥ္းမနား ကဗ်ာဆရာ အုိေအာင္က " နီယုိေမာ္ဒန္နဲ႔ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ဟာ အတူတူပါပဲ " လုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က သူတုိ႔ အျမင္နဲ႔ မတူဘဲ " နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာဟာျ မန္မာပင္မေရစီးေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ျမန္မာကဗ်ာေတြနဲ႔ အေမရိကန္ ဘာသာစကားကဗ်ာ အယူအဆေတြကုိ ဆန္႔က်င္ျငင္းဆန္ရာက အသစ္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ကဗ်ာလမ္းေၾကာင္းသစ္တစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔ ျပန္လည္ ေျပာဆုိခဲ့ဖူးပါတယ္။

                  နီယုိေမာ္ဒန္ ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရကုိ ကၽြန္ေတာ့္ စိတ္ကူးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ တြဲစပ္ျပီး ကိုယ္ပုိင္ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိခ်က္နဲ႔ နီယုိေမာ္ဒန္ ေၾကညာစာတမ္းမွာ သုံးစြဲခဲ့တာပါ။ ေၾကညာစာတမ္းထြက္ျပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ထဲေရာက္မွ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ထုတ္ ( ပင္လယ္ )  စာေပ မဂဇင္းထဲက ဆရာ ဒဂုန္တာရာရဲ့ စာေပေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ထဲမွာ " နီယုိေမာ္ဒန္ " ဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိ ( အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိခ်က္ မပါ၊ စကားလုံးသက္သက္ ) သုံးစြဲခဲ့ဖူးတယ္ဆုိတာ ျပန္ ရွာေဖြ ဖတ္ရႈမိလို႔ သိခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ တုန္းက ၂၀၀၇ ေနာက္ပုိင္း အေမရိကန္ ဘာသာစကားကဗ်ာနဲ႔ နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာ အယူအဆေရးရာေတြ ထိပ္တုိက္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ကာလေတြအထိ အေနာက္ဥေရာပမွာ နီယုိေမာ္ဒန္ အႏုပညာ လႈပ္ရွားမႈ ရွိတယ္ ဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္ လုံး၀ ( လုံး၀ ) မသိခဲ့ဘူးလို႔ ရုိးရုိးသားသား ၀န္ခံခ်င္ပါတယ္။

                  ၂၀၁၀ ဇြန္လဆန္းမွာ ရန္ကုန္စာေပေလာကကုိ ကၽြန္ေတာ္ ဒုတိယအၾကိမ္ ျပန္ေရာက္လာေတာ့ အင္တာနက္ေတြ ဘာေတြ သုံးတတ္ေနပါျပီ။

                   ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ပုဂဳိလ္ေရး နီးစပ္ခင္မင္တဲ့ လူငယ္ကဗ်ာဆရာေမာေႏြက နီယုိေမာ္ဒန္နဲ႔ ကြန္ဆက္ျခဴရယ္ ကဗ်ာအယူအဆေတြကုိ စိတ္၀င္စားေလ့လာေနတဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ပါ။ သူက အြန္လိုင္းကေန နီယုိေမာ္ဒန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ စူးစမ္း ရွာေဖြရင္း ကၽြန္ေတာ့္ ကုိပါ စူးစမ္းရွာေဖြၾကည့္ဖုိ႔ တုိက္တြန္းလႈံ႔ေဆာ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ျပင္သစ္နဲ႔ အဂၤလန္က နီယုိေမာ္ဒန္ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ စတင္ ထိေတြ႔မိခဲ့ပါတယ္။

အေနာက္ ဥေရာပက နီယုိေမာ္ဒန္ လႈပ္ရွားမႈ

                    Google Search Box ထဲမွာ Neomodern ဒါမွ မဟုတ္ Neomodernism လို႔ ရုိက္ထည့္ျပီး ရွာေဖြၾကည့္ုလိုက္ရင္ Neomodernism Manifesto( 2001) , Neomodern Artist Group, Neomodern Architecture စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ Neomodern Poetry ဒါမွမဟုတ္ Neomodern Poets လို႔ စာလုံးရုိက္ရွာရင္ေတာ့ ဘာကုိမွ ေတြ႔ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆုိလိုတာက နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာဆုိတာ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံတည္းမွာပဲ ရွိျပီး အေနာက္တုိင္း အႏုပညာ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္အတြင္းမွာ နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈ လုံး၀ မရွိဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာပါ။

                    Neomodern ဆုိတာ ပန္းခ်ီ/ အႏုပညာမွာ အသစ္ျဖစ္တဲ့ ရုိးရွင္းလြယ္ကူမႈကုိ ေဖာ္ျပဖုိ႔နဲ႔ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ဗိသုကာနဲ႔ Electicism ( ေရြးခ်ယ္မႈ၀ါဒလို႔ပဲ အၾကမ္းဖ်ဥ္းဘာသာျပန္ပါမယ္ ) ရဲ့ ရႈပ္ေထြးေ၀၀ါးမႈကုိ ျခားနားတုံ႔ျပန္ရာမွာ သုံးစြဲတဲ့ ေ၀ါဟာရ အသုံးအႏႈန္း တစ္ခုပါ။ ေခတ္ျပဳိင္ကာလကုိ ကိုယ္စားျပဳဖုိ႔လည္း နီယုိေမာ္ဒန္ ေ၀ါဟာရကုိ အသုံးျပဳပါတယ္။

                   Neomodernism ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရကိုေတာ့ ေမာ္ဒန္၀ါဒမွာ အေျခခံထားတဲ့ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆသစ္ေတြကုိ ေဖာ္ျပဖုိ႔ တစ္ခါတေလ သုံးစြဲတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္က ေမာ္ဒန္ကုိ ေ၀ဖန္တဲ့ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြကုိ ဆင္ျခင္သုံးသပ္တဲ့ ေနရာမွာေတာ့ အဲ ဒီေ၀ါဟာရကုိ မသုံးပါဘူး။

                  Neomodernism ဟာ Agnes Heller နဲ႔ Carlos Escude တုိ႔ရဲ့ အယူအဆ/ လက္ရာေတြနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနျပီး ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ အေတြးအေခၚေတြကုိ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္တဲ့ Habermas ရဲ့ ေ၀ဖန္ေရး အႏုပညာေတြမွာ အခုိင္အမာ အေျချပဳထားပါတယ္။ Habermas အဓိက ေ၀ဖန္တာက " Universalism နဲ႔ ေ၀ဖန္ေရး အေတြးအျမင္ေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးရဲ့ မရွိမျဖစ္ အေျခခံအခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ ျဖစ္တယ္၊ လူ႔ အခြင့္အေရးဟာ တခ်ဳိ႕ ယဥ္ေက်းမႈေတြက တျခားယဥ္ေက်းမႈေတြထက္ သာလြန္ျမင့္ျမတ္တယ္ဆုိတဲ့ အျမင္ကုိ ျဖစ္ေစတယ္၊ ဆုိလိုတာက တန္းတူ ညီမွ်မႈ ( Equality ) နဲ႔ ႏႈိင္းရ၀ါဒ ( Relativism ) တုိ႔ဟာ အျပန္အလွန္ ဆန္႔က်င္ေနတယ္ " ဆုိတဲ့ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ အျမင္ေတြကုိပါ။

                  Agnes Heller ကေတာ့ ေမာ္ဒန္၀ါဒအေပၚ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္၀ါဒရဲ့ ေ၀ဖန္ေရး အျမင္တခ်ဳိ႔ကုိ လက္ခံပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ " ေမာ္ဒန္၀ါဒဟာ ၾသဇာလႊမ္းမုိးၾကီးစုိးတဲ့ အုပ္စုေတြရဲ့ ကမၻာ့အျမင္ကုိ ေယဘုယ် အမွန္တရား အဆင့္မ်ဳိး ေရာက္ေအာင္ ျမွင့္တင္ေပးတယ္၊ ေမာ္ဒန္၀ါဒဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ လူနည္းစု တုိင္းရင္းသားလို Subaltern အုပ္စု၀င္ေတြရဲ့ အျမင္ေတြကုိ ေဖာ္ျပဖုိ႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တယ္ " ဆုိတဲ့ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ေ၀ဖန္ေရး အျမင္ကုိ သူမက လက္ခံပါတယ္။

                  ဒါေပမဲ့ Agnes Heller ရဲ့ အျမင္အရ နီယုိေမာ္ဒန္၀ါဒဟာ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ၀ါဒကုိ တခ်ဳိ႕ အေၾကာင္းအရာေတြမွာ ဆန္႔က်င္ ျငင္းပယ္ခဲ့ပါတယ္။

                  အဲဒါေတြကေတာ့ - လူသားကမၻာအတြက္ အသုံးက်တဲ့ အသိပညာ ဗဟုသုတေတြ ျဖစ္ေစတဲ့ သိပၸံပညာရဲ့ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ရည္ေတြကုိ " သိပၸံနည္းက် ၀ါဒ" အျဖစ္ လက္မခံႏုိင္ဘူး၊ လူထုဆက္သြယ္ေရး မီဒီယာေတြက လူမႈ အေၾကာင္းျခင္းရာေတြ ဘာေၾကာင့္ ဘယ္လို ျဖစ္ပ်က္ေနၾကတာလဲ ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ဘယ္လို ရွင္းလင္းခ်က္မ်ဳိးမွ မေပးႏုိင္ဘူး၊ အခ်ိန္နဲ႔ ေနရာေဒသေတြကုိ ေက်ာ္လြန္ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ Patterns ေတြကုိ အမွန္အတုိင္း လက္ခံဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြမွာ ျငင္းဆန္တာပါ။
( အထက္ပါ ၀ါက်မွာ ဘာသာျပန္ အားနည္းခ်က္ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဘာသာစကား မကၽြမ္းက်င္မူကုိ နားလည္ခြင့္လႊတ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းပန္ပါတယ္)

                 ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ Victor Grauer ဆုိတဲ့ ပုဂဳိလ္က အသစ္ျဖစ္ျခင္းေပၚျပဴလာ ယဥ္ေက်းမႈ ဖက္ရွင္ေတြကုိ ေ၀ဖန္တုိက္ခုိက္ခဲ့ျပီး ဗဟု၀ါဒထက္ ပုိ ႏွစ္သက္လက္ခံခ်င္စရာ ေကာင္းတဲ့၊ ေလးနက္ခမ္းနားတဲ့ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြ အေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္ လႈပ္ရွားမႈတစ္ခု ေပၚထြက္လာခဲ့ျပီလို႔ အဆုိျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ အျပင္ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ဟာ ေမာ္ဒန္၀ါဒအေပၚ အဖ်က္သေဘာ တုိက္ခုိက္မႈ သက္သက္ျဖစ္ျပီး ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္မွာ ေမာ္ဒန္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အနာဂတ္ မရွိ၊ ေမာ္ဒန္အေတြးအေခၚ ပညာရွင္ အမ်ားစု ကုိင္စြဲထားတဲ့ အျမင္ေတြပဲ ျဖစ္တယ္လို ႔ V.G က ျငင္းခုံေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

                 နီယုိေမာ္ဒန္ ဗိသုကာက ၂၀ ရာစုနဲ႔ ၂၁ ရာစုေတြအတြင္း အထူးသျဖင့္ ေကာ္ပုိေရးရွင္း အေဆာက္အအုံပုံစံေတြမွာ ၾသဇာလႊမ္းမုိးခဲ့တဲ့ ေမာ္ဒန္ဗိသုကာပုံစံကုိ ဆက္ခံခ်ဲ႔ထြင္ပါတယ္။ အေဆာက္အအုံေတြရဲ့ သီးျခား အစိတ္အပုိင္းေတြအတြက္ နီယုိေမာ္ဒန္ နည္းစနစ္နဲ႔ ဗိသုကာပုံစံေတြကုိ အသုံးျပဳေလ့ ရွိပါတယ္။ အိမ္ရာ အေဆာက္အအုံပုံစံေတြမွာလည္း Neo- historical နဲ႔ Neo- electic ဟန္ေတြ ပါ၀င္ေလ့ ရွိပါတယ္။
                 နီယုိေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီအုပ္စုကုိေတာ့ ျပင္သစ္မွာ အေျခစုိက္တဲ့ အဂၤလိပ္ ေခတ္ျပဳိင္ ပန္းခ်ီဆရာ ႏုိင္ငံတကာ Stuckism အဖြဲ႔၀င္ Guy Denning ဦးေဆာင္ျပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ေခတ္ျပဳိင္ပန္းခ်ီ အမ်ဳိးမ်ိဳးဟာ ပန္းခ်ီေက်ာင္း/ အဖြဲ႔အစည္းေတြက အားေပးလက္ခံတဲ့ အေနအထားေၾကာင့္ အသက္ရွဴမြန္းက်ပ္ေနတယ္လို႔ သူတုိ႔ရဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ နီယုိေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီအုပ္စုမွာ သာမန္အစဥ္အလာေရးဟန္၊ လူသိမ်ားတဲ့ ေရးဟန္ေတြနဲ႔ မီဒီယမ္ေတြ မပါရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔က ရုပ္ပုံပန္းခ်ီ ဆြဲတဲ့ ဘက္ကုိေတာ့ အေလးေပး ဘက္လိုက္မႈ ရွိပါတယ္။

                 Guy Denning ဦးေဆာင္တဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္ အုပ္စုမွာ Juno Doran, Antony Micallef, Ian Francis, Motorboy, Maya Kulenovic, Fran Williams , Ghislaine Howard နဲ႔ Mark Demsteader တုိ႔ ပါ၀င္ၾကပါတယ္။

                 သူတုိ႔အုပ္စုက " အႏုပညာ ေသျပီ- ၾကာရွည္ ရွင္သန္တဲ့ အႏုပညာ ၊ ပုိ႕စ္ေမာ္ဒန္၀ါဒ ေသျပီ- ၾကာရွည္ ရွင္သန္တဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္ ၀ါဒ " ( Art is Dead- Long Live Art, Postmodernism is Dead- Long Live Neomodernism " လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

                  နီယုိေမာ္ဒန္၀ါဒ ေၾကညာစာတမ္းကုိ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္ ပန္းခ်ီဆရာ Armando Alemdar Ara နဲ႔ Andre Durand တုိ႔က ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ( အဂၤလန္ ပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ့ Neomodernism Manifesto ( 2001) မွာ နီယုိေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီရဲ့ အဓိကလကၡဏာ ( ၁၇) ခ်က္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေနာင္ အလ်ဥ္းသင့္တဲ့အခါ ေဖာ္ျပေပးပါ့မယ္။)

                  A.A.A နဲ႔ A.D တုိ႔ရဲ့ အယူအဆအရ Neomodernism ဆုိတာ ပန္းခ်ီအႏုပညာမွာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အေတြး/ ခံစားမႈနဲ႔ ရသတန္ဖုိးေတြ ပါ၀င္တာကုိ ေထာက္ခံတဲ့ အႏုပညာလႈပ္ရွားမႈတစ္ခုပါ။ သူတုိ႔ အယူအဆနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီက နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာမွာ ကဗ်ာဆရာရဲ့ တစ္သီးပုဂလအာရုံခံစားမႈေတြကုိ ( L.P နဲ႔  Conceptual Artist ေတြလို လုံး၀မ်က္ကြယ္ျပဳ ဆန္႔က်င္တာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ) အထုိက္အေလ်ာက္ေလွ်ာ့ခ်၊ အတုိင္းအတာ တစ္ခုအထိ လက္ခံ၊ အျခားသူေတြရဲ့ အျမင္နဲ႔ ေခတ္ျပဳိ္င္ အေၾကာင္းျခင္းရာေတြအေပၚ အျမင္ေတြ ေရာေႏွာ၊ ကဗ်ာရသအလွဓာတ္နဲ႔ အႏုပညာေျမာက္မႈေတြကုိ ဂရုစုိက္တန္ဖုိးထားတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ တုိက္ဆုိင္ညီညြတ္မႈ ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရႏုိင္ပါတယ္။

                  တစ္ခု ကြဲျပားျခားနားတာက သူတုိ႔ဆီမွာ နီယုိေမာ္ဒန္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အေတြးအေခၚ၊ ရုပ္ရွင္၊ ပန္းခ်ီ၊ ဗိသုကာ ပညာရပ္ေတြ သီးျခား ရွိေပမဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာဆုိျပီး သီးျခား မရွိတာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ က်ေတာ့ ရုပ္ရွင္၊ ပန္းခ်ီ၊ ဗိသုကာ၊ စကားေျပ ပညာရပ္ေတြမွာ နီယုိေမာ္ဒန္ရယ္လို႔ သီးျခား မရွိဘဲ ေခတ္ျပဳိင္ကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈ နယ္ပယ္အတြင္းမွာသာ နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈဆုိျပီး ခြဲထြက္ ျဖစ္ေပၚေနခဲ့တာပါ။ နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာဟာ တစ္ကမၻာလုံးမွာ ဘယ္ႏုိင္ငံမွာမွ မရွိဘဲ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စတင္ျဖစ္ထြန္းတဲ့ ကဗ်ာယဥ္ေက်းမႈ အသစ္/ လမ္းေၾကာင္းသစ္တစ္ခုလို႔ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။

နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာ- ျမန္မာႏုိင္ငံက ထုတ္လုပ္တယ္

                 ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္ စတဲ့ အေနာက္ဥေရာပႏုိင္ငံေတြမွာ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္အေတြးအေခၚနဲ႔ အႏုပညာေတြ ေပၚထြက္ေနတဲ့ ေခတ္ျပဳိင္ကာလအတြင္းမွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ပင္မေရစီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ အေနာက္က ပုံတူကူးထားတဲ့ ပထမမမ်ဳိးဆက္ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ အေတြးအေခၚ/ အႏုပညာလက္ရာေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲတဲ့ နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈ ေပၚထြက္လာခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ နီယုိေမာ္ဒန္ဆုိင္ရာ အႏုပညာလႈပ္ရွားမႈေတြသူတုိ႔ဆီမွာ  ျဖစ္ေနတာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ( ၆ ) ႏွစ္ေလာက္ ေနာက္က်ျပီး ျဖစ္ေနတာဟာ ၾကဳံၾကဳိက္တုိက္ဆုိင္မႈ သက္သက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

                 နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံက စတင္ ထုတ္လုပ္တယ္။

                 နီယုိေမာ္ဒန္ကဗ်ာဟာ အေနာက္တုိင္းက ပုံတူကူးယူတင္သြင္းလာတဲ့ အႏုပညာဆုိင္ရာ အသိဥာဏ္ပစၥည္းတစ္ခု မဟုတ္ပါဘူး။

                 ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြဟာ အေတြးအေခၚ၊ စိတ္ပညာ၊ ဘာသာေရး၊ ႏုိင္ငံေရးစနစ္၊ ကဗ်ာအႏုပညာ အရာရာမွာ တျခားႏုိင္ငံေတြဆီက အယူအဆ အသိအျမင္ေတြကုိ အေျခခံ မွီျငမ္းဆင့္ပြားျပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ေလ့လာသင္ယူခဲ့ၾကရတယ္။

                 နီယုိေမာ္ဒန္ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံတကာက လူေတြ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီကေန ျပန္လည္ ေလ့လာ သင္ယူရလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

#ေအ ာင္ရင္ျငိမ္း
13th Dec' 2012